DEHB Nedenleri ve Belirtileri
Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) en çok çocukları ve gençleri etkiler ve önlem alınmazsa yetişkinlikte de devam edebilir. DEHB çocuklarda sıklıkla görülen problemlerden biridir. DEHB olan çocuklar dikkatsiz, hiperaktif veya dürtülerini kontrol edemiyor olabilirler. Bu davranışlar çocuğun okul ve ev hayatını olumsuz etkilemektedir.
DEHB erkek çocuklarında kızlardan daha yaygın olarak görülür. Aile tarafından fark edilmesi genellikle okulun ilk yıllarında, çocuğun dikkatini ders ile ilgili şeylere vermekte zorlanmaya başladığı zamanlarda keşfedilir.
DEHB‘li yetişkinler ise zaman yönetimi, organize olma, hedef belirleme ve bir işi sürdürme konusunda zorluk çekebilirler. Ayrıca ikili ilişkiler, benlik saygısı ve bağımlılığa yatkınlık ile ilgili problemleri de olabilir.
Çocuklarda DEHB Belirtileri
Belirtiler üç kategoride gruplandırılmıştır:
Dikkat Eksikliği:
- Kolayca dikkati dağılır
- Yönergeleri takip edemez veya görevleri bitiremez
- Dinliyor gibi görünmez
- Sürekli olarak dikkatsizlik kaynaklı hatalar yapar
- Günlük görevleri organize etmekte sorun yaşar
- Sabit durmasını gerektiren şeyler yapmaktan hoşlanmaz
- Genellikle bir şeyleri kaybeder
- Hayal kurmaya meyillidir
Hiperaktivite:
- Otururken bile sürekli hareket halindedir
- Sabit durmakta zorlanır
- Sessiz bir şekilde oynamakta zorlanır
- Koşmak ya da bir yerlere tırmanmak gibi sürekli hareket halindedir (Gençlerde ve yetişkinlerde bu durum genellikle huzursuzluk olarak tanımlanır).
- Sürekli konuşma eğilimindedir
- Sürekli hareket halindedir ve enerjisi neredeyse hiç bitmez
Dürtüsellik:
- Sırasını beklemesi gereken durumlarda sorun yaşar
- Diğer insanların sözünü kesmekte ustadır
Yetişkinlerde DEHB Belirtileri
DEHB belirtileri bir kişi yaşlandıkça değişebilir.
- Kronik unutkanlık
- Kaygı bozukluğu
- Öz güven problemleri
- İş yerinde yaşanan sorunlar
- Öfke kontrolü sorunu
- Madde bağımlılığına yatkınlık
- Örgütlenme ve organize olma konusunda güçlük
- Yapması gereken şeyleri sürekli olarak erteleme
- Kolay sinirlenme
- Kronik can sıkıntısı
- Okuma sırasında odaklanma sorunu
- Değişken ruh hali
- Depresyona yatkınlık
- İkili ilişkilerde sorun yaşama
DEHB Nedenleri Nelerdir?
DEHB nedeni tam olarak bilinmemektedir. Araştırmacılar, aşağıda belirttiğimiz nedenler de dahil olmak üzere birçok şeyin dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğuna sebep olabileceğini söylüyor:
- Kalıtım: Ailede daha önce dikkat eksikliği yaşamış birisi var ise sonraki nesillerde DEHB görülme ihtimali yüksektir.
- Kimyasal dengesizlik: Vücutta bulunan bazı kimyasallardaki dengesizlik DEHB nedeni olabilir.
- Beyin Fonksiyonları: Beynin dikkati kontrol eden alanları DEHB olan çocuklarda daha az aktiftir.
- Hamilelikte Yaşanan Olumsuzluklar: Kötü beslenme, yaşanabilecek enfeksiyonlar, sigara içme, alkol ve madde kullanımı. Bu gibi durumlar bebeğin beyin gelişimini etkileyebilir.
- Toksinler: Örneğin kurşun gibi toksinler çocuğun beyin gelişimini etkileyebilirler.
- Beyin hasar ya da Hastalıkları: Özellikle beynin ön lobunda oluşabilecek hasar dikkat eksikliği ve hiperaktivite sorununa neden olabilir.
Bunların yanı sıra şeker hastalığı (diyabet) DEHB’ye neden olmaz. Çok fazla TV izlemek ya da yeme alışkanlıklarının da DEHB üzerinde bilinen bir etkisi yoktur.
DEHB her zaman tam olarak iyileştirilemeyebilir. Ancak erken fark etmek ve bunun yanında iyi bir tedavi ve eğitim planı uygulamak, DEHB’li bir çocuğun veya yetişkinin karşılaşacağı semptomları yönetebilmesine yardımcı olabilir.